İNGİLİZLERİN ORTA DOĞU'DAKİ CASUS SUBAYI EDWARD LAWRENCE

Lawrence (1888-1935) İngilterenin Galler kasabasında doğdu. Bir İngiliz subayı olmasının yanında ; ayrıca arkeolog, askeri stratejist, casus ve yazardır.Tarih,Arkeoloji ve Harita Bilimlerinde uzman bir bilgiye sahip olan Lawrence ; çok iyi Türkçe ve Arapça bildiğinden dolayı İngiliz Kraliyet Donanması tarafından 1912 ' de askeri uzman olarak görevlendirilir.

I. Dünya Savaşı çıkınca İngilizlerin Orta Doğu ' daki yayılmacı siyaseti doğrultusunda; Araplar ve Osmanlı'nın elindeki Arap toprakları hakkında uzman olduğundan dolayı İngiliz Hükümeti tarafından istihbaratta görevlendirilir.Araplarla geçirdiği zaman zarfında onlarla iyi geçinmiş , gelenek ve yaşantılarına ayak uydurmuş, hatta zaman zaman kendisinin Arap olduğunu bile iddia etmiştir. Bu sıkı dostluk bunlarla sınırlı kalmamış dönemin Mekke şerifinin oğlu Prens Faysal'ın , dostluğun bir simgesi olaral hediye ettiği yerel kıyafetleri Lawrence üzerinden hiç çıkarmamıştır.Bu yüzden '' Arabistanlı Lawrence '' lakabıyla tanınır.



Lawrence bu süre zarfında hiç boş durmamış Osmanlı Devletinin hakimiyeti olduğu topraklarda isyan çıkarılmasında ; kendi kavimlerinden olmayanlardan ayrılararak onları hor görmenin , dini bağlardan daha önemli olduğu propagandasını yapmıştır.Özetle vazifesi olduğu ; bölgenin Osmanlı Devletine karşı isyan haline getirmeyi başarmıştır.I. Dünya Savaşında Osmanlının açmış olduğu Yemen , Irak , Filistin cephelerinde ; Arapların İngiliz safında yer almalarını sağladı.


Lawrence Arap Prens Faysal ile birilikte




Lawrence Türkiye 'de iken arkeolojik araştırmalar adı altında Kargamış / Nizip kazı ekibine katılarak tarihi eser kaçakçılığı yaparak pek çok eserin British Museum 'a temin edilmesine neden olmuştur.Türkiye 'de yapmış olduğu başlıca arkeolojik kazılar ; Kargamış / Nizip , Zeugma Antik Kenti / Antep...






İngiliz casusu Lawrence'nin 1917-1918 yıllarında Kargamış ve diğer kültürel varlıkların bulundukları yerlere gidip gelirken kullandığı motosikleti şuan Gaziantep Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmekte.












I. Dünya Savaş'ndan sonra Osmanlı Devleti yıkılınca Lawrence, vazifesini tamamlamış olarak İngiltereye döndü.Savaş sonunda Arap dünyasında aynı din , dil , ırk, ülkeye mensup olmalarına rağmen birbirine düşman pek çok devlet kuruldu.Böylece İsrail Devleti'nin kurulmasına fırsat verilmiştir.


İngiliz casusunun yaptıkları bununla da sınırlı kalmamış ; Türk askerinin tecavüzüne uğradığı iddiasında bulunmuştur.Olayın Suriye'de Deraa Kalesi 'nde meydana geldiğini ileri sürmüştür.Ancak yapılan incelemeler sonucunda bu iddasının bir uydurmadan ibaret olduğu;Lawrence 'nin günlüğü üzerinde yapılan adli tıp inceleme sonucu ortaya çıkarılmıştır.Lawrence 'nin hastalıklı bir kişilikte olduğu şüphesiz ki buradan anlaşılıyor.


''Çölde İsyan'' , ''Darphane'' , ''Bilgeliğin Yedi Sütunu '' Lawrence'nin yazmış olduğu kitap ve mektuplarıdır.Özellikle BİLGELİĞİN YEDİ SÜTUNU adlı kitabı kendisiyle olan iç hesaplaşması , yer yer kendini küçük görmesi ve Arap isyanında ki rolünü abartması nedeniyle otobiyografi, tarih ve psikoloji açısından önemli bir yapıttır.

1962 yılında çekilen 7 Akademi ödüllü ''Lawrence of Arabıa'' adlı film Lawrence'nin hayatını konu almıştır.Filmde Lawrence'yi Peter O'toole canlandırmıştır.Film ,1991 yılında ABD Kongre Kütüphanesi tarafından ''kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli '' filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.



İngiliz casus arkeolog Lawrence , 1935 yılında İngiliz ordusundan emekli oldu ve aynı sene Dorsetshire ' de geçirdiği motosiklet kazasında öldü.